Er is veel aandacht voor werkdruk, werkstress en burn-out. Met deze insteek vergeten we dat de focus eigenlijk zou moeten liggen op: hoe kunnen we met meer werkplezier cq. bevlogenheid ons werk doen? Met meer werkplezier kan je (voor een groot deel) werkstress de baas worden! Ik zal eerst ingaan op wat bevlogenheid is, alvorens ik 10 praktische tips geef hoe je als organisatie en als werknemer kunt werken aan werkplezier!
Wat is bevlogenheid?
Bevlogenheid is een positieve toestand van opperste voldoening (Schaufeli en Bakker (2004)). Bij deze toestand horen drie kenmerken, namelijk: vitaliteit, toewijding en absorptie. Als iemand zich vitaal voelt, dan voelt degene zich sterk en fit, bruisend van energie, beschikkend over een grote veerkracht en over veel doorzettingsvermogen. Een toegewijde werknemer voelt zich sterk betrokken bij het werk. Degene wordt geïnspireerd door het werk en doet het werk met enthousiasme. Bij absorptie gaat iemand helemaal op in zijn werk, de tijd lijkt stil te staan en zich losmaken van het werk is moeilijk.
Mensen die bevlogen zijn, werken omdat ze het leuk vinden en de doelen die zij stellen passen bij hun persoonlijke interesse. Zij laten zich niet leiden, doordat anderen doelen opleggen maar zijn intrinsiek gemotiveerd zijn.
Als je voldoende energiebronnen (vanuit jezelf en vanuit de organisatie) tot je beschikking hebt, kan je meer aan. De belastbaarheid van mensen is dan groter, je kunt hard werken beter aan.
Hoe kunnen organisaties en werknemer doen om bevlogenheid stimuleren en daarmee burn-out te voorkomen?
- Competenties ontwikkelingen
Door middel van feedback op het functioneren, waardering van wat goed gaat, persoonlijke ontwikkeling en scholing gaan werknemers zich meer competent voelen. Als je jezelf competent voelt, pak je met meer zelfvertrouwen het werk op en zal je beter in je vel zitten (Deci & Ryan, 2000).
- Autonomie geven aan hun medewerkers
Dit gevoel van psychologische vrijheid kan tot stand komen wanneer werknemers de kans krijgen om zelf (mee) te beslissen of wanneer zij keuzemogelijkheden krijgen. Het gaat er om of iemand volledig achter zijn/haar eigen gedrag kan staan. Autonomie leidt ook tot meer betrokkenheid bij het werk (Motivatie-theorie van Pink, 2009). Veel werknemers hebben het gevoel vast te zitten in een systeem, protocollen en werkafspraken. Zodra zij meer inspraak hebben, stijgt de bevlogenheid. Denk hierbij aan flexibele werktijden, een takenpakket waarin ruimte is om met taken te schuiven, zelf prioriteiten kunnen geven (binnen een marge) enz.
- Zingeving
Gemotiveerde mensen koppellen hun verlangens aan het doel dat groter is dan henzelf. Dit zijn ook de mensen die productiever en gelukkiger zijn. Goed doen (voor mensen die het minder goed hebben), motiveert volgens Pink (2009). Het is voor iedere organisatie belangrijk om te onderzoeken en uit te dragen waarom ze doen wat ze doen. Vertel als leiding wat je wilt bereiken als organisatie en wat je als medewerker toevoegt. Neem mensen aan die gemotiveerd zijn om het werk te doen wat ze moeten doen.
- Vitaliteit
Geef medewerkers voldoende tijd en gelegenheid om het werk te doen wat ze moeten doen. Zorg voor een gezond werkklimaat waarin ze dit kunnen doen, denk hierbij aan goede arbeidsomstandigheden, pauzes, gezond eten in de kantine. Stimuleer het stoppen met roken en bewegen. Geef als leidinggevende het goede voorbeeld door op tijd te stoppen met werk, geen email na werktijd te beantwoorden, zelf gezond te eten enz.
- Energiebronnen
Stop energie in het creëren van energiebronnen op het werk: draag als organisatie zorg voor een fijne sfeer, zorg voor voldoende steun (ook) van collega’s, geef medewerkers baanzekerheid, draag zorg voor een goede werk/privé balans, wees duidelijk over de taken en rollen in een organisatie, geef persoonlijke aandacht bij organisatie verandering enz.
En wat kan je als werknemer zelf doen?
Veelal wordt er door een werknemer gekeken naar de organisatie. Die lijkt aan zet te zijn als het gaat om het voorkomen van burn-out en het bevorderen van bevlogenheid. Daarmee vergeet de werknemer dat hij of zij zelf ook aan zet is. Wat kan de werknemer doen om meer plezier te krijgen?
- Zoek werk waar je blij van wordt.
Hiermee bedoel ik dat het werk bij je past. Niet te moeilijk, niet te makkelijk. En aansluitend bij jouw drijfveren. Waar doe jij het voor? Wat is het hoger doel wat je wilt bereiken? Sluit het werk aan bij jouw gevoel voor zingeving?
- Neem autonomie!
Wat ik hiermee bedoel is dat veel medewerker maar zich passief voegen naar “regels en protocollen” die een organisatie stelt. Sommige van deze regels voegen niks toe en worden te vaak door werknemers zelf in stand gehouden, omdat ze denken dat het “zo hoort of moet”. Bedenk eens of er bijvoorbeeld andere taken zijn, die je kunt doen. Sluit je aan bij een project waarvan je denkt dat het interessant is voor jou. Misschien is het mogelijk om eens een vergadering over te slaan, omdat je bijvoorbeeld parttime werkt. Natuurlijk is het belangrijk om altijd af te stemmen met de leiding en je collega’s, maar er is echt meer mogelijk dan je denkt!
- Ontwikkel jezelf!
Neem de verantwoordelijkheid voor je eigen ontwikkeling. Werk je in een organisatie waar je geen opleidingen vergoed krijgt? Zorg dan dat je geld reserveert om zelf cursussen te volgen. Vraag feedback als je het niet krijgt. Plan zelf een ontwikkelgesprek in als je leidinggevende het niet doet. Kijk of je eens kunt meelopen met een collega, die ander werk doet wat je ook interesseert. Je kunt jezelf ook ontwikkelen via internet/ youtube. Er is veel informatie beschikbaar en/of je kunt gratis trainingen te volgen. Het doen van vrijwilligerswerk zorgt ook voor (persoonlijke) ontwikkeling.
- Persoonlijkheidsissues
Werk aan persoonlijkheidsissues zoals assertiviteit, perfectionisme of emotionele stabiliteit. Als je er last van hebt, dat je geen grenzen durft aan te geven, je altijd alles perfect wilt doen of snel uit balans bent en emotioneel wordt, kan je via training, coaching jezelf ontwikkelen.
- Vitaliteit
Vitaal worden of blijven is voor iedereen belangrijk. Om te werken heb je energie nodig. Daarom is het belangrijk om er alles aan te doen wat in je vermogen ligt, om gezond te worden of te blijven. Neem voldoende rust, zorg voor een goede werk/privé balans, eet gezond, beweeg regelmatig.
Referenties:
Deci, E.L. & Ryan, R.M. (2000). The “what”and “why of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behaviour. Psychological Inquiry, 11, 319-338
Schaufeli, W.B., & Bakker, A.B. (2004). Bevlogenheid: Een begrip gemeten. Gedrag & Organisatie. 17. 89-112